Κατάθλιψη

Η κατάθλιψη είναι μια ψυχική διαταραχή, η συχνότητα της οποίας αυξάνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια. Περισσότεροι από 350 εκατομμύρια  άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από κατάθλιψη. Στη χώρα μας ο αριθμός ανέρχεται στους 550.000. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να υποστούν καταθλιπτικό επεισόδιο κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής τους (10-25%) σε σχέση με τους άντρες(5-12%).

Η εμφάνισή του επισοδείου μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμα και σε παιδιά. Συντελούν τόσο βιολογικοί (π.χ. κληρονομικότητα) όσο και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες (στρεσογόνα γεγονότα). Κάποιες φορές πυροδοτείται έπειτα απο μια σωματική ασθένεια (διαβήτης, καρδιακή ανεπάρκεια, καρκίνος, σκλήρυνση κατά πλάκας, Alzheimer κ.α.). Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την διάθεση του ασθενή να παλέψει για την καταπολέμηση της νόσου, παρουσιάζοντας συμπεριφορές (μη λήψη των φαρμάκων, άρνηση της θεραπείας) που δυσχεραίνουν την πορεία της ασθένειας. Υπάρχουν διάφορες μορφές κατάθλιψης, όπως πχ. η μείζων, η εποχιακή και η επιλόχια κατάθλιψη. Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντική η αναγνώρισή της, είτε από το ίδιο το άτομο που πάσχει, είτε από τον περίγυρό του, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί έγκαιρα με την κατάλληλη θεραπεία.

Πώς όμως θα καταλάβουμε οτι πρόκειται για κατάθλιψη; Η αναγνώριση δεν είναι πάντοτε εύκολη. Είναι πιθανό, στη λεγόμενη συγκαλημμένη κατάθλιψη, να κυριαρχούν τα σωματικά συμπτώματα δίνοντας μια παραπλανητική εικόνα για το τι συμβαίνει. Σε αυτή τη περίπτωση το άτομο αναζητά τον παθολόγο εξαιτίας σωματικών πόνων ή αλλαγών βάρους και περνά μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να διερευνηθούν τα πραγματικά αίτια και να γίνει παραμπομπή στον Ψυχίατρο ή στον Ψυχολόγο.

Άλλωτε, η κατάθλιψη συγχέεται με τη διεργασία του πένθους καθώς παρουσιάζουν κάποιες κοινές συναισθηματικές αντιδράσεις όπως θλίψη, απόσυρση, απόγνωση. Έτσι, όταν νιώθουμε οδύνη εξαιτίας μιας απώλειας στη ζωή μας (θάνατος αγαπημένου προσώπου, χωρισμός, απώλεια της θέσης εργασίας, απώλεια της υγείας) μπορεί εσφαλμένα να πιστέψουμε οτι πάσχουμε από κατάθλιψη. Μπορεί όμως να συμβεί και το αντίθετο, δηλ. να υποβαθμίσουμε την σοβαρότητα μιας κατάστασης, πιστεύοντας οτι πρόκειται για μια συνηθισμένη αντίδραση θρήνου, ενώ στην πραγματικότητα η ένταση και η χρονική της διάρκεια ξεφεύγουν από αυτό που ορίζεται ως φυσιολογικό.

Κάποια χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι τα εξής:

• Καταθλιπτική διάθεση: λύπη, μελαγχολία για μεγάλο χρονικό διάστημα.
• Αίσθημα κενού και ανημπόριας.
• Αδυναμία άντλησης ικανοποίησης απο οποιαδήποτε δραστηριότητα.
• Μειωμένη ενεργητικότητα και εύκολη κόπωση.
• Μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας.
• Κοινωνική απόσυρση.
• Αδυναμία συγκέντρωσης και αναποφασιστικότητα.
• Τάσεις αυτοκτονίας.
• Αρνητικές σκέψεις, ενοχές, αυτομομφή.
• Διαταραχές της όρεξης: ανορεξία ή υπερφαγία.
• Διαταραχές του ύπνου.
• Σωματικοί πόνοι, όπως πονοκέφαλος, πόνος στη μέση .
• Δυσκοιλιότητα.
• Διαταραχές εμμηνόπαυσης.

Εαν πέντε απο τα παραπάνω συμπτώματα είναι παρόντα για παρατεταμένο χρονικό διάστημα και η έντασή τους είναι τέτοια, που επηρεάζουν την λειτουργικότητα του ατόμου στους περισσότερους τομείς της ζωής του, καλό θα ήταν να αναζητηθεί ενας ειδικός ψυχικής υγείας.

Θεραπεία:

Από μελέτες έχει φανεί ότι η γνωσιακή- συμπεριφορική θεραπεία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Σύμφωνα με τον Aaron Beck, η κατάθλιψη εμφανίζεται εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο το άτομο βλέπει τον εαυτό του, τον κόσμο γύρω του και  το μέλλον. Συγκεκριμένα, αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως ανάξιο, ανίκανο και ανεπιθύμητο. Πίστεύει οτι ο κόσμος γύρω του έχει υπερβολικές απαιτήσεις και οτι όλοι τον απορρίπτουν. Το μέλλον του φαίνεται δυσοίωνο, χωρις καμία προοπτική για βελτίωση. Θεωρεί πως ότι και να κάνει δεν μπορεί να αλλάξει τη ζωή του προς το καλύτερο γιατί η όποια προσπάθεια είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Όλα τα παραπάνω συντελούν σε μιαπαραμορφωμένη αντίληψη της πραγματικότητας, με αποτέλεσμανα δημιουργείται ένας φάυλος κύκλος.

Μέσα από τη θεραπεία το άτομο θα μπορέσει να αναγνωρίσει τις αυτόματες αρνητικές σκέψεις που κάνει, να συνειδητοποιήσει οτι ο τρόπος με τον οποίο σκέφτεται οδηγεί σε λανθασμένη ερμηνεία των γεγονότων και κατ’επέκταση επηρεάζει την συμπεριφορά του. Στόχος είναι η τροποποίηση των αρνητικών σκέψεων και των ερμηνευτικών διαστρευλώσεων  και η αντικατάσταση τους από πιο λειτουργικά σχήματα.