Πότε υποψιαζόμαστε πως το παιδί παρουσιάζει δυσχέρεια στην ομιλία και στο λόγο.
Παιδιά με προβλήματα ομιλίας μπορεί να παρουσιάσουν δυσκολίες και στην έκφρασή τους αλλά και στην αντίληψη – κατανόηση της ομιλίας των άλλων. Έτσι, μπορεί να δυσκολεύονται όχι μόνο να εκφραστούν αλλά και να κατανοήσουν εντολές, ερωτήσεις οδηγίες, κλπ. Η κατανόηση προηγείται της έκφρασης, έτσι ένα παιδί που δεν κατανοεί λέξεις, ή έννοιες θα αργήσει και να τις εκφράσει.
Παιδιά με προβλήματα λόγου μπορεί να παρουσιάσουν λειτουργικές δυσκολίες σε ένα ή και περισσότερα από τα συστήματα που εμπλέκονται στην παραγωγή του λόγου, ή στο συντονισμό τους. Για παράδειγμα, δυσκολίες στην άρθρωση σχετίζονται με τη λανθασμένη χρήση των οργάνων της άρθρωσης για την παραγωγή των φθόγγων ή των φθογγοσυμπλεγμάτων.
Τομείς εμφάνισης των προβλημάτων λόγου και ομιλίας
Άρθρωση
- Τα παιδί μπορεί να δυσκολεύεται ή να αδυνατεί να παράγει έναν ήχο ή μια ομάδα ήχων, με αποτέλεσμα να μη μιλά εντελώς «καθαρά» (π.χ. το παιδί μπορεί να μη λέει καλά το «σ», το «δ» το «ρ» ή άλλους ήχους).
- Το παιδί μπορεί να παραλείπει ήχους και συλλαβές από λέξεις, με αποτέλεσμα η ομιλία του να μη γίνεται πάντα εύκολα κατανοητή από τους άλλους.
Ακουστική διάκριση
- Το παιδί μπορεί να αλλάζει την σειρά των ήχων ή συλλαβών σε μια λέξη, π.χ. αντί καπάκι->πακάκι.
- Το παιδί μπορεί να μπερδεύει ορισμένους ήχους σε μια λέξη, π.χ. λ-ρ, σ-θ, β-δ, με αποτέλεσμα να λέει αντί για ρολόι ->λολόι κ.λ.π..
Κατανόηση & Έκφραση
- Το παιδί δείχνει να μην κατανοεί πλήρως τον προφορικό λόγο.
- Το παιδί μπορεί να δυσκολεύεται σημαντικά να διατυπώσει απλές σκέψεις.
Δομή και σύνταξη
- Το παιδί μπορεί να δυσκολεύεται στη σύνδεση λέξεων για το σχηματισμό προτάσεων και να χρησιμοποιεί λανθασμένα απλούς γραμματικούς τύπους όπως τον ενικό και τον πληθυντικό αριθμό, τις πτώσεις, τις καταλήξεις, απλούς χρόνους, κ.α., στην ηλικία των 4-5 ετών.
Ροή της ομιλίας
- Τραυλισμός
- Ταχυλαλία